Sığırlarda Brusella Hastalığının Etkileri ve Önlemek İçin Yapılacak Adımlar
Sığırlarda Brusella Hastalığının Etkileri ve Önlemek İçin Yapılacak Adımlar
Brusella hastalığı, özellikle süt sığırlarında önemli ekonomik kayıplara yol açan bulaşıcı bir zoonotik hastalıktır. Halk arasında “malta humması” olarak da bilinen bu hastalık, hayvan sağlığının yanı sıra insan sağlığını da tehdit eder. Brusella bakterisinin neden olduğu bu hastalık, hem hayvanların üretkenliğini düşürür hem de hayvansal ürünlerin güvenliğini tehlikeye atar. Sığırlarda en sık görülen türü Brucella abortus olup, bu bakteri özellikle doğum ve düşük olayları ile ilişkilidir.
Hastalığın Sığırlardaki Etkileri
Brusella hastalığına yakalanan sığırlarda genellikle düşük, yavru atma ve doğum sonrası rahim iltihapları gibi üreme sorunları baş gösterir. Bu durum, hem hayvanın sağlığını hem de işletmenin ekonomik verimliliğini doğrudan etkiler. Hastalık çoğunlukla gebeliğin 5. ile 7. ayları arasında düşükle sonuçlanır. Düşük yapan hayvanlar genellikle bakteri saçıcı hâle gelir ve hastalığın sürüde yayılmasına neden olur.
Dişi sığırlarda görülen başlıca etkiler arasında rahim iltihabı (metrit), meme enfeksiyonları ve doğum sonrası atıkların geç temizlenmesi yer alırken, erkek sığırlarda ise testislerde iltihaplanma (orşit) ve kısırlık görülebilir. Bazı hayvanlarda belirgin klinik belirtiler olmasa da bakteriyi taşımaya devam edebilirler. Bu da hastalığın sessiz ve sinsi bir şekilde sürü içinde yayılmasına yol açar.
Ayrıca, süt veriminde azalma, doğurganlık oranlarında düşüş ve veteriner müdahale maliyetlerinde artış, bu hastalığın işletmeye getirdiği başlıca ekonomik yüklerdendir.
Brusella’nın Yayılma Yolları
Hastalık çoğunlukla enfekte olmuş düşük materyalleri (plasenta, fetüs, doğum sıvıları) ve bu materyallerle kirlenmiş ortamların teması yoluyla bulaşır. Enfekte hayvanın idrarı, sütü veya dışkısı da bulaş kaynağı olabilir. İnsanlara ise genellikle çiğ süt tüketimi, enfekte hayvanlarla doğrudan temas ya da açık yaralardan bulaş gerçekleşir. Bu yönüyle Brusella, halk sağlığı açısından da ciddi bir tehdit oluşturur.
Önleme ve Kontrol Adımları
Brusella hastalığıyla mücadelede en etkili yöntem koruyucu tedbirlerin titizlikle uygulanmasıdır. Aşağıda bu kapsamda atılması gereken adımlar özetlenmiştir:
Aşılama: Hastalığın kontrolünde en temel yöntem, buzağılara belirli yaş aralığında yapılan Brucella aşılamasıdır. Türkiye'de genellikle Brucella abortus S19 ya da RB51 aşıları kullanılır. Aşılar, hayvanların bağışıklık kazanmasını sağlar.
Test ve İmha Politikası: Sürüde düzenli olarak kan testleri yapılmalı ve pozitif çıkan hayvanlar sürüden ayrılarak uygun şekilde itlaf edilmelidir. Bu yöntem, enfeksiyonun kaynağını ortadan kaldırmak açısından oldukça etkilidir.
Hijyen ve Biyogüvenlik Önlemleri: Ahırların düzenli dezenfekte edilmesi, doğum alanlarının temiz tutulması, düşük yapan hayvanlarla temasın sınırlandırılması gibi hijyen kurallarına sıkı sıkıya uyulmalıdır. Ayrıca, yeni alınan hayvanların karantinaya alınması ve test sonuçları çıkmadan sürüye katılmaması önemlidir.
Eğitim ve Farkındalık: Hayvan bakıcıları ve çiftçiler, Brusella’nın bulaşma yolları ve korunma yöntemleri hakkında eğitilmelidir. Çiğ süt tüketiminin riskleri hakkında bilgilendirme yapılmalı, süt ve süt ürünleri pastörize edilmeden tüketilmemelidir.
Kayıt Tutma ve İzleme: Sürü yönetiminde doğum, düşük, aşılama ve test kayıtlarının düzenli tutulması, hastalığın yayılımını izleme ve müdahale açısından büyük önem taşır.
Brusella hastalığı, hayvancılıkla uğraşanlar için hem ekonomik hem de sağlık açısından dikkate alınması gereken bir sorundur. Etkin aşılamalar, düzenli test uygulamaları ve sıkı biyogüvenlik önlemleri sayesinde bu hastalığın kontrol altına alınması mümkündür. Hayvan sağlığını korumak, aynı zamanda insan sağlığını da korumak anlamına gelir; bu nedenle alınacak her tedbir hem çiftçiye hem topluma kazanç olarak geri dönecektir.